آزمون

پرورش و نگهداري درخت عناب

دانستنيهاي علمي: درخت عناب بومي مناطق گرمسير بوده و از چين منشاء گرفته و براي هزاران سال در آنجا کشت و کار مي گرديد. امروزه اين درخت مي تواند در کل کره زمين يافت شود. عناب تازه در کره، چين، ويتنام و فروشگاه هاي هند بيشتر يافت مي شود.

خصوصيات ظاهري: درخت عناب درختي کوچک و برگ ريز بوده و در زمستان خزان مي کند. اين درخت 5 تا ارتفاع 12 متر رشد کرده و سرعت رشد زيادي دارد. گلها در بهار ظاهر شده و بذر آنها در پاييز مي رسد. گل ها دو جنسي هستند يعني هم داراي گل جنس نر و هم داراي جنس ماده مي باشند. غالبا بوسيله حشرات گرده افشاني مي شوند.

اصولا شاخه هاي درخت عناب خاردار مي باشد. برگ ها براق و سبز رنگ هستند و 2 تا 7 سانتي متر طول و 1 تا 3 سانتي متر عرض دارند. برگ‌هاي بيضي شکل کشيده، بدون کرک و حاشيه‌هايش دندانه‌دار مي‌باشد گل ها کوچک بوده و حدودا 5 ميلي متر قطر داشته و پنج گلبرگ جزئي و سفيد مايل به سبز هستند.

ميوه هاي عناب در هنگامي که هنوز نرسيدند، کمي مزه ي سيب مي دهد و هنگام رسيدن رنگ آنها قهوه اي با برق سياه مي شوند. تقريبا شبيه يک خرماي کوچک ديده مي شوند. در داخل آن يک هسته ي محکم شبيه هسته ي زيتون وجود دارد.

شرايط محيط رشد: درخت عناب به دامنه ي وسيعي از دما و بارش مقاومت دارند، بنابراين اين درخت به تابستان هاي گرم و آب کافي براي ميوه دهي مطلوب دارند. در اغلب خاک ها نتيجه بخش هستند و سال هاي بيشتري عمر مي کنند اگر خاک آن ها خوب زهکشي شده باشد.

معمولا آفتاب کامل و محل گرم را مي پسندند. خاک هاي قليايي را بيشتر مي پسندند. سريع ارشد بوده و حتي در خاک هاي فقير از لحاظ مواد غذايي نيز رشد مي کنند. تا دماي 20- درجه سانتي گراد تحمل سرما داشته اما معمولا در مناطق گرم کشت مي گردد. براي ميوه دهي بهينه بايد تابستان هاي گرمي را پشت سر بگذارد.

خواص درماني و کاربردهاي صنعتي: عناب حاوي ساپونين ها، جوجوبوزايد و اسيدهاي تري ترپنوئيک است. عصاره ي آن جهت خواب آرامتر موثر بوده و علت آن به ترکيبات فعال و دارويي آن برمي گردد. مزه آن شيرين، خوراکي بوده و داراي خاصيت دارويي مي‌باشد. کاربردهاي آن در صنايع به صورت خشک شده و يا به صورت آب نبات‌هاي طعم دار، شربت شيرين ميوه عناب، تهيه سرکه، کيک، عناب کنسرو شده، چاي با طعم عناب مي باشد.

عناب ملين و داراي لعاب بسيار است و جهت درمان سرما خوردگي موثر است. استفاده از مغز ميوه در زخم‌ها و بريدگي‌ها سبب سرعت بخشيدن به بهبود زخم ها، همچنين دندان‌ها را در برابر پوسيدگي مقاوم مي‌سازد. عناب آرامش بخش و ضد بدخلقي است و سبب کاهش اضطراب مي‌شود و تقويت کننده معده و سيستم گوارشي است.

عناب خون را تصفيه و سموم را از بدن دفع مي‌کند، سبب روشني پوست شده و از بروز مشکلات قلبي جلوگيري مي‌نمايد. عناب ضد سرطان بوده و خاصيت آنتي اکسيداني دارد که از اين طريق با راديکال هاي آزاد که براي سلامتي مضر مي باشند مقابله مي نمايد.

نحوه تکثير گياه

براي تکثير درخت عناب چهار روش وجود دارد. تکثير به روش کاشت بذر، تکثير به روش پاجوش، تکثير به روش قلمه زدن، تکثير به روش خوابانيدن، تکثير به روش کاشت نهال.

اگر چه محصول عناب طبق آن چه در بالا ذکر کرديم، به روش‌هاي مختلفي کاشته مي‌شود، اما در نهايت کاشت و تکثير به روش پاجوش، محبوبيت و کاربرد بيشتري دارد. در جنوب خراسان، اکثر باغداران، عناب را به اين روش تکثير مي‌دهند.

جابجايي پاجوشها

بهترين راه زياد كردن درخت عناب اين روش مي باشد. پاجوشها كه از كنار درخت مي رويد، درخت عناب در جستجوي آب ريشه هاي زيادي مي دواند و از ريشه هاي سطحي، جوانه هايي مي رويد و از زمين بيرون مي آيد. در سال دوم در پايان فصل پاييز كه درخت نمو نسبي كرده است، با بريدن ريشه درخت مادر، نهال را با ريشه از زمين بيرون مي آورند و جاي ديگر مي کارند.

 قلمه زدن

از درخت عناب مي توان درنيمه دوم اسفند ماه قلمه گرفت. قلمه ها بايد از شاخه هاي جوان يكساله باشد. قلمه هاي سي سانتي متري را كه بطور اريب بريده شده در كناره پشته ها در زمين فرو مي برند. بطوريكه فقط پنج سانتي تر سرقلمه از لبه پشته بيرون باشد. فاصله هر قلمه از يكديگر حدود پنج سانتي تر خواهد بود. پس از كشت قلمه ها، جويه ها را پر از آب مي كنند و زمين قلمه كاري شده بايد هميشه مرطوب باشد و مرتب و جين شود.

خوابانيدن

شاخه هاي دوساله اي را كه از بخش پاييني تنه درخت مادر روييده است مي توان خوابانيد اين كار در فصل پاييز و اواخر زمستان انجام مي شود.

 كشت بذر عناب

روش كشت به اين صورت است كه در نيمه اول اسفند هسته ها را در ظرفي پر از آب مي ريزند و در جاي گرمي مي گذارند. پس از چند روز كه خيس خورد آنها را در زميني كه پيشتر آماده شده است مي كارند. بذرها در نيمه دوم فروردين مي رويند. نهال هاي دوساله را پس از برگريزان از خزانه به زمين اصلي منتقل مي كنند. درخت عناب را معمولاً‌ پيوند نمي زنند زيرا نوع مرغوبتري ندارد. ولي درصورت پيوند زدن، نهالها زودتر به بار مي نشيند.

آيا پرورش درخت عناب در باغچه ممکن است؟

در پاسخ به اين سؤال مي‌توان گفت بله! کاشت درخت عناب، در باغچه نيز مي‌تواند انجام گيرد. البته که روشن است ميزان باردهي محصول نسبت به باغات قطعاً کم‌تر خواهد بود. اما در هر حال براي کاشت اين محصول در باغچه خانه و يا باغ نيز همانند باغات بزرگ و زمين‌هاي کاشت، اصول مربوط به کاشت عناب، بايد در نظر گرفته شود.

شرايط مطلوب براي رشد درخت عناب

اگر چه درخت عناب در برابر شرايط مختلف دمايي و بارندگي مقاومت دارد، اما براي گرفتن بهترين نتيجه، اين درخت به تابستان هاي گرم و آب کافي براي ميوه دهي مطلوب نياز دارد. همچنين اين درخت در اغلب خاک ها نتيجه بخش هستند و اگر خاک مکان کاشت خوب زهکشي شده باشد طول عمر درخت بيشتر مي شود.

براي گرفتن بهترين نتيجه در کاشت عناب، مکان کاشت بايد داراي آفتاب کامل و مکان گرم و همينطور خاک قليايي باشد. عناب سرعت رشد بالايي دارد و حتي در خاک هاي فقير از لحاظ مواد غذايي نيز رشد مي کند.

آبياري

درخت عناب در واقع درختي است که در برابر کم‌ آبي و خشکي مقاومت زيادي دارد اما براي رشد عالي، بايد آبياري را به‌ صورت مناسب انجام دهيد و اجازه ندهيد که ريشه گياه‌تان دچار خشکي شود زيرا در چنين شرايطي درخت بسيار ضعيف مي‌شود و احتمال دارد از بين برود. بنابر اين حتما به ميزان مصرف آب و زمان آبياري توجه کافي داشته باشيد و اجازه ندهيد گياه سلامت خود را از دست بدهد.

آبياري بيش از حد نيز براي درخت عناب اصلا مناسب نيز و ممکن است مشکلاتي را به همراه خود داشته باشد. در واقع اگر اين گياه را غرقاب کنيد، با خفگي ريشه درخت مواجه خواهيد شد و ممکن است ديگر درخت‌تان محصول‌دهي مناسبي نداشته باشند.

دما

اين درخت سرسبز و جذاب مي‌تواند تا دماي 15- را تحمل کند اما بهترين مکان براي رشد آن، فضاهاي گرم است. بنابر اين اگر مي‌خواهيد درخت پربارتر و شاداب‌تري داشته باشيد، حتما در مکان‌هاي گرم اقدام به کشت درخت کنيد.

خاک

براي کاشت درخت عناب، سعي کنيد خاکي را انتخاب نماييد که از زهکشي مناسبي برخوردار باشد. در واقع خاک مورد نظرتان نبايد خيلي سنگين باشد زيرا اين گونه خاک‌ها باعث مي‌شوند رشد درخت به خوبي ادامه نيابد و ريشه آسيب ببيند. از اين رو اگر خاک زمين مورد نظرتان سبک نيست، حتما به اطراف آن مقداري خاک برگ يا شن اضافه کنيد تا بافت خاک به مرور زمان سبک‌تر و حاصلخيزتر شود.

نور

درخت عناب جزو درختاني است که به نور نسبتا زيادي احتياج دارد و اگر نور به ميزان کافي دريافت نکند، از بين مي‌رود. بنابر اين اگر مي‌خواهيد رشد درخت دچار اختلال نشود و شاخه‌هاي درخت ضعيف نشوند، بهتر است مکاني را براي کاشت انتخاب کنيد که در روز حداقل 6 ساعت نور خورشيد به آن جا بتابد.

البته قابل ذکر است که اين درخت مي‌تواند در محل‌هاي نيمه آفتابي هم به رشد خود ادامه دهد اما قطعا در چنين شرايطي باردهي کمتري خواهد داشت و ديرتر وارد فاز زايشي مي‌شود.

کود

هنگام کاشت درخت عناب و رشد آن حتما از کودهاي مفيد بهره بگيريد و کار کوددهي را انجام دهيد زيرا اين کار موجب مي‌شود درخت مقاومت بيشتري داشته باشد و در برابر عوامل آسيب‌زا، از بين نرود. در حال حاضر کودهاي طبيعي و شيميايي زيادي وجود دارد که مي‌توانيد از آن‌ها استفاده کنيد اما بهتر است سراغ گزينه‌هايي برويد که املاح و مواد مغذي لازم همچون؛ فسفر، نيتروژن، آهن، پتاسيم، روي، بور و کلسيم، در آن به ميزان کافي وجود داشته باشد.

تا حد امکان نيز سعي کنيد سراغ کودهاي مايع برويد زيرا اين کودها نسبت به نوع‌هاي پودري و گرانوله، قابليت جذب بهتري دارند و سريع‌تر اثر خود را بر روي ريشه درخت به جاي مي‌گذارند. اگر مي‌خواهيد درختان‌تان خشک نشوند و آسيب نبينند؛ اصلا از کودهاي مرغي‌ و گوسفندي استفاده نکنيد. همچنين هميشه سعي کنيد کار کوددهي را به صورت منظم انجام دهيد تا مشکلي براي درختان‌تان به وجود نيايد و محصولات بيشتري را هم برداشت کنيد.

دماي مورد نياز درخت عناب

عناب حداکثر سرمايي که ميتواند تحمل کند، ??- درجه سانتيگراد است. در کل اين درخت به تابستان هاي گرم و طولاني براي باردهي عالي و فراوان نياز دارد. برخي ها معتقد هستند که اين درخت را نبايد در شمال کاشت و ممکن است جواب ندهد اما اينطور نيست. اين ميوه در شمال نيز به خوبي رشد کرده و ميوه مي دهد.

درختان عناب براي رشد به مقادير زيادي از بارش و دما نياز دارند. بنابراين در محيط هايي با تابستان گرم و پرآب بهتر رشد مي کنند. اگر خاک آن ها به خوبي زهکشي شده باشد، سال هاي بيشتري عمر مي کنند. اين گياهان محل گرم و آفتابي را مي پسندند. از نظر نوع خاک نيز به خاک هاي قليايي گرايش دارند. اين گياهان رشد زيادي دارند و حتي در خاک هاي فقير نيز رشد مي کنند.

اين درخت تا دماي ??- درجه سانتي گراد نيز مقاومت داشته اما در مناطق گرمسير کشت مي شوند. براي ميوه دهي نيز بايد تابستان ها گرمي را تجربه کنند.

کاشت و پرورش درخت عناب مقاوم به کم آبي و خشکي

درخت عناب مقاوم به کم ابي است با شاخه هاي کوتاه يا درختي به ارتفاع 6 تا 10 متر ،پوست تنه آن ناهموار چوب آن بسيار محکم و به رنگ قهوه اي است . گلهاي عناب دوجنسي هستند . اين گلها معطرند و به وسيله حشرات گرده افشاني مي شوند  درخت عناب يا خرماي چيني در اغلب نقاط ايران مي رويد و محصول مي دهد و با بيشتر آب و هواي مناطق ايران سازگار است. اين درخت در برابر کم آبي بسيار مقاوم مي باشد.عناب جزء درختان مقاومي است که قابليت رشد در زمينهاي کم آب وباکيفيت پايين رادارا بوده ودرطي دوران خشکسالي وپديده سرمازدگي ازمعدود گياهاني مي باشد که خسارت بسيار اندکي را متحمل گرديده است.

فصل مناسب کاشت عناب چه فصلي است؟

مانند خيلي از ديگر درختان ميوه، کاشت درخت عناب در اواخر پاييز و اواسط زمستان انجام مي‌شود. در خراسان جنوبي که روش کاشت پاجوش عموماً مورد استفاده قرار مي‌گيرد، اين عمل از اواسط اسفند ماه شروع شده و تا جوانه زني در فروردين ماه به طول مي‌انجامد. البته ناگفته نماند که بسياري از باغداران در اواخر آذر ماه اين فعاليت‌ها را انجام مي‌هند.

باغداري و مراقبت‌هاي لازم از آفات و بيماري‌هاي درختان عناب چگونه است؟

همانند ساير ارقام ميوه با کاشت درخت عناب، آفات و بيماري‌هايي پديد آمده که با پيشگيري و مراقبت‌هاي به موقع و مؤثر، مي‌توان از ايجاد بسياري از آن‌ها جلوگيري کرد و يا وخامت آن را کم‌تر کرد.

جدا کردن ميوه‌هاي بيمار و آلوده و يا شخم زدن در پاي درختان، روش‌هايي است که از پيشروي بيماري به کل محصول جلوگيري مي‌کند. استفاده از کودها براي تقويت هر چه بيشتر گياه در طول پروسه کاشت عناب، اهميت دارد.

استفاده از سموم تأييد شده از جانب کارشناسان کشاورزي براي مبارزه با آفات و بيماري‌ها، از جمله ديگر فعاليت‌هايي هستند که مي‌تواند در مقاوم کردن و همچنين هر چه پربار‌تر کردن محصول به شدت مؤثر باشد.

کاشت درخت عناب چه آفات و بيماري هايي به دنبال دارد؟

يکي از شايع‌ترين بيماري‌هايي که براي درخت عناب و محصول آن پيش مي‌آيد، مگس محصول عناب ‌است. اين مگس به داخل ميوه نرسيده راه پيدا کرده و در آن تخم ريزي مي‌کند. لاروها از گوشت درون محصول تغذيه کرده و اينگونه، ميوه عناب کاملاً نابود مي‌شود.

آفاتي ديگر مانند پروانه، کنه و تريپس نيز از جمله آفاتي هستند که ممکن است به اين گياه حمله کرده و محصول آن را از بين ببرند. مبارزه با آفات يکي از مهم‌ترين اصولي است که در مراحل مربوط به کاشت درخت عناب، بايد حتماً مورد توجه قرار بگيرد. در بالا توضيحاتي در رابطه با انواع روش‌هاي مبارزه با اين آفات داديم.

سخن پاياني کاشت درخت عناب

به طور معمول نحوه کاشت درخت عناب راحت است و نياز به شرايط خيلي سختي ندارد اما و اگر دچار مشکل شديد و نهال‌تان در فصل بهار سبز نشد، بهتر است ميزان آبياري را مقداري افزايش دهيد و نهال را از زمين خارج نکنيد تا در تابستان به صورت مجدد سبز شوند. در کل مي‌توان گفت؛ باغداراني که به نکات و موارد ذکر شده در اين مقاله توجه کنند، مي‌توانند نتايج بسيار مطلوبي را مشاهده کنند و محصولات بيشتري برداشت نمايند.

و در نهايت بايد گفت کاشت نهال عناب، مي‌تواند يک فعاليت جذاب و پر سود باشد. با توجه به اين که محصول عناب خواص فراواني دارد و در دستورعمل‌هاي تغذيه‌اي به خصوص براي ما ايراني‌ها جايگاه ويژه‌اي براي اين محصول در نظر گرفته شده است، کاشت نهال آن مي‌تواند فعاليتي مفيد به حساب آيد.

البته که در پروسه کاشت درخت عناب، تمامي نکاتي که در بالا ذکر کرديم بايد انجام شده و به بحث‌هاي تکنيکي مربوط به کاشت مانند فراهم آوردن شرايط محيطي مناسب و مبارزه با آفات بايد توجه ويژه‌اي شود.

در خاطر داشته باشيد، در صورتي محصولي پربار و با کيفيت برداشت خواهيد کرد که در مراحل مربوط به کاشت، تمامي نکات لازم را رعايت کرده باشيد.آن چه در اين جا بدان پرداختيم، بررسي مراحل و نکات مربوط به کاشت عناب، بود.